"Азыркы күндө кээ бир окумуштуулар биздин Күн системабыз толугу менен аномалдуу жана ал жасалма түрдө жаралган дешет. Бирок космос мейкиндиктеги мындай планеталардан жана жылдыздардан турган толук системаны ким жаратмак эле? Бул цивилизаянын Күн системасынын жаратканы десек болот. Ал өнүгүүдө өтө эле алдыга кеткен, жана мындай ченемдерде эксперимент жүргүзө алат. Биздин система эмне үчүн жаралган? Жана ал тажрыйба жасоодон өтүүбү? Натыйжа жаратуучуну канаттандырабы? Жерде эң негизги байлык жана керемет бул жашоо деп эсептелинет. Мүмкүн бул фактты жана байлыкты түшүнүүнү жараткандар берген. Анда экперименттин эң негизги максаты текшерүү десек болот: бардыгы тескери болгон, комоско стандартуу эмес жашоо шарттары түзүлгөн системадана жашоо мүмкүнбү. Жөнөкөй айтканда, бул өсүмдүктү күн нуру жок жерде өстүргөн опыт сымаал. Күн системасынын планеталары – эксперименталдуу объекттер, алар ар түрдү курамда, көлөмдө, гравитация күчүндө жана башкача жаратылынган. Таң калардык, биз жердиектер өспөстөн жана жашабастан гана, өнүгүп жатабыз, ар дайым башка дүйнөлөрдү жана планеталрды билүүгө умтулабыз. Андан тышкары биздин артыбыздан карап жатканын жана башка дүйнөлөрдөн таң калдыруу аракеттерин жүгүзүп жаткандарын байкайбыз. Окумуштууларды биздин система космос ченеминде чыныгы экенине шектенүүгө эмне себеп болу экен? Биринчиден Күнгө карай планеталардын жайгашканы. Күндөн алыстаган сайын планетанын көлөмү да чоң. Тагыраак айтканда, күндүн жанында эң кичинекей планеталар Меркурий, Венера, Жер жана Марс жайгашкан. Азыркы учурда белгилүү болгон планета системаларында бардыгы тескер. Борбордогу жылдызга канча жакын болсо, планета ошончо чоө. Жана алардын жайгашуусу логикалуу – асман телосунун көлөмүнүн кичирейүсүүнө карай. Биздин учурда Марстан кийн Юпитер, ал көлөмү боюнча мурунку планеталарга караганда жүз эсе чоң. Андан кийин Сатурн, ал дагы газ килтейген планетасы болуп эсептелинет, андан кийин гана биздин системанын башка космос объекттери кайрадан кичиреет, бирок көлөмдөрдө чоң айырмалыктарсыз. Биздин гана системада планеталар баш аламан болуп жайгашкан. Ортодо эки килтейген планеталардын бардыгы кокустук эмес. Юпитер жана Сатурн Күнгө жакын жер гшруппасына кирген планетарды Чоң Космостун таасиринен сактаган барьер болушу мүмкүн. Муну менен бирге килтейген планеталар астероид поясынан тышкары жайгашкан. Дагы бир биз жашаган чөйрөнүн жасалма экенидигинин далилдемеси бул бардык физика мызамдарына карабастан башка ситемаларда планеталар өз орбиталарында багытка карай жүрүшөт, жылдыздардын айлануу багытына карама каршый, ал эми биздин ситемада баары тескеринче. Биздин Күн системабыздын планеталары ар кандай тегиздикте айла алышат, башка планетардык системага караганда. Башка системанын экзопланеталары бир тегиздикте айланышат жана алардын орбиталарынын тегиздике карй эңкейген бурчу бир градустан ашпайт. Дагы сүрөттөрдөн жана өткөн цивилизациялардын байыркы тексттери боюнча өткөн бир убакытта асманда эки күн болгонун билебиз – чоң сары жана кичинекей ак. Экинчи Күндүн бардыгы жашоонун өнүгүүшүнө жакшы таасир этмек. Мүмкүн башка планеталык жаратуучулар аны ушундай тактык менен, толугу системага натыйжасыз жок кылышкан. Окумуштуу астрономдор мурун азыр Жерге укмуштуудай гравитациялык таасир кылган жаткан Ай болбогонун далилдешкен. Айдын пайда болушу бул, жердеги жашоону ар дайым байкоо муктаждыгы менен байланыштуу. Андан тышкары Ай жалгыз энелик планетадан кичирээк спутник. Ай менен Жердин өз ара аракеттешүүсү ушунча так деп аныкталынган, Ай өз осю боюнча айланганда ар дайым Жерди карай бир каптал менен карап турат, мындайча айтканда Ай менен Жердин айлануусу так синхрондошулган. Андан тышкары учурда белгилүү экзопланеталык системаларда негизги түзүүчү бул боббордук жылдыз жана анын тегерегинде газ планеталары айланып турат. Бирок жер группасындагы космостук телолор же ага кичине окшошкону дагы жок. Күн системасын изилдөөга жараша изилдөөчүүлөр планеталар кандайдыр бир түр менен Жерди көздөй караганын айрыкча белгилешкен. Меркурий он алты жылда бир жолу Жер жана Күн менен бир сызыкка турат жана ар дайым бир эле тарап менен Жерди көздөй карайт. Венера 584 күндө бир жолу Жерге максималдуу аралыкка жакындайт жана өзөнөн бир гана тарабын көрсөтөт. Башка системаларда бардык планеталар борбордук жылдазган багытталган жана мында тыгыз бири бирине тааси кылбайт. Аталган фактылар Күн системасы кылдаттык менен оулонулганын жана жасалма жаратылганын далилдейт. Андан тышкары, Күн системасынын жаратуу максаты бул жашоону Жерде гана өнүктүрүү жана колдоо деген жыйынтык туулат, андан башкача планеталар арасындагы бири бирине көзкарандылыгын кантип түшүндүрсө болот. "