"Минималдуу жылына бир жолку мезгилдүүлүгү менен массалык маалымат каражаттары кезектеги грипп вирусу тууралуу маалымдайт. Бир нече жыл мурун эле Африка мамлекеттеринде Эбола вируусу күч алган, жыйырманчы кылымдын башында “испанка” вирусу Европанын айласын түгөткөн, Ортокылымдагы чуманын бир нече токунун айтпаганда. Бирок вирустардын чыкканы жана деги эле пайда болушу азыркы учурга чейин белгисиз. Табышмак бойдон калат: алар кайдан чыккан? Азыркы учурда миңдеген вирустун түрү белгилүү. Алардын жармысы пассивдүү түрдө, кээ бири ооруларды пайда кылат, жана тилекке каршы алардын көбүнө каршы даарылар табыла элек. Окумуштуулар вирустун пайда болгону тууралуу көптөгөн версияларды сунушташат. Мисаалы, алар мутация болгон примитивдүү бактериалар, клеткасыз болуп калган жана бара-бара тирүү организмдарга терс ал турсун өлгүөй таасир эткен. Вирустуу орууларга бир гана адамдар эмес, өсүмдүктөр жана жаныбарлар кабылышат. Логикалык жыйынтыктар менен бирге илимий көз караш менен алардын бар деген фактарын түшүндүрүүгө дагы башка аракеттер болгон. Бирок бардык гипотезалар шектүү болчу жана далилсиз. Молеклярдык филогенетиканын натыйжасында состав боюнча вирустар башка жергиликтүү организмдардин ДНК жана РНКсына болгону беш пайызга окшоштугу жана токсон беш пайызы эч бир белгилүү тирүү жанда жолукпагандыгы аныкталган. Көбүнчө вирустар, организмга кирип, клеткаларга тийип шприцке окшош прибору менен өзүнүн ДНКсын чачып аларды мите кылат, андан ары клетка башкаларды мите кылат, бул вируска ылдам организмге тароо мүмкүндүгүн берет. Муну менен бирге таптакыр түшүнүксүз бул процедураны эмнеге кылуу керек жана анын максаты эмнеде. Мисаалы, мите башка организмга кошулуп жатып ал өзүнө жашоо жана тамактануу шарттарын кылып жатат. Ал эми вирустар клеткага кирип аны мите кылат. Эгерде вирустур өсүшүнө эч кандай каршылык көрсөтпөсө, организм толугу менен жеңилет да өлөт. Вирус же ал менен бирге өлөт же башка “курманды” издей баштайт. Бирок митеге караганда, организм тамактануу каналдары жабылганынан өлбөйт, клеткалар жеңилгенинен өлөт. Бул вирустун өзүнө пайда дагы, зыян дагы алып келбейт. Вирус бирөөнүн тирүү жандарды өлтүрүү кууралы деген логикалык жыйынтык келет. Организмга бирдей таасир эткени окшош болсо да, бардык вирустар таптакыр башка. Курамы боюнча алар пружина, спираль, тикенектери менен шарга, ар түртү геометриалык фигураларга окшош болушаттүстү, вариациялар бүткүз. Алардын арасында окшоштук бар, бирок окумуштуулар бирдиктүү тиктик тамырларын далилдөө мүмкүн богон эмес. Бир вирустар өпкөгө таасир этет, башкалар заттардын алмашуусуна, үчүнчүлөрү кан системасын жеңишет, жана өтө тездик менен тараган жана бардык организмга таасир эткетдери дагы бар. Вирустун организмде пайда болгонун жана ага таасир кылганынын белгиси, формасы сымал ар түрдү. Эмнегедир айрым Европа аймактырын жаралаган белгилүү “испанка” оорусу көп адамдын өмүрүн алып кеткен, Биринчи дүйнөлүк согушка караганда. Эң өкүнөрлүк, ал активдүү жана жарамду жыйырма-кырк жаштагы калктын арасында тараган, көбүнчө вирустар иммунитети начарлаган – абышка жана балдарды жеңет. “Ипанкага” каршы дагы ошону менен табылган эмес, ал эми дүйнөлүк эпидемияга жетпегенинин себеби, вирус өзүнөн өзү кокустан токтоп калган. Ал болгону бир жылга созулган, жана 1918 жылы гана болгон. Мындай ооруу окуялары мурун жана кийин болгон эмес, жана бакытка жараша кайталанган эмес. Окумуштуулар “испанканы” сыдыра изилдешкен, анын өзгөчөлүгү эмнеде экенин аныктоо үчүн, өлгүдөй күч жана ылдам тароонун себеби. 2001 жылы жүргүзүлгөн изилдөөлөр баарыбызга белгилүү грипп менен окшоштугун далилдеген, жана бул жыйынтык изилдөөчүлөрдү таң калтырган. Вирустун күчүнүн себеби – өзгөчө мутациянын түрү. Вирустун пайда болгон булагын табуу үчүн дүйнөлүк ченемдеги окуяларды анализдегенден кийин, маасалык инфекциялар Тунгусс метеорити кулагандан кийин башталганына көңүл бурушкан. Эң эле ишендирерлик болуп вирус космостон пайда болгон деген гипотезасы, бул анын уникалдуу курамын, бардык жергиликтүү формалардан аябай айырмаланганын жана кичине бири бирине окшоштугун түшүндүрөт. Азыр окумуштуулар вирустун башка планетадан чыкканын деталдаштырып иштеп чыгууда. Жана алар Жерге жакындап келе жаткан астероиддер менен, метеориттин бөлүкчөлөрүнүн түшүүшү менен, Жерди көп таанылбаган учуучу объекттердин келүүсү менен байланыштуу экенине ишенишет. Ким жана эмне үчүн аларды бизге жөнөтөт? Же вирустар – өзүнүн максаттарына ылайык адамзатка билип таасир кылган келгидерби?"